BỆNH XƯƠNG KHỚP

   Từ xưa tới nay cơ thể con người luôn là một cổ máy vô cùng tinh vi và được ví như một tiểu vũ trụ. Nhưng cho dù là như vậy trong quá trình hoạt động các bộ phận của cổ máy tinh vi đó cũng  sẽ bị thay đổi và lão hóa theo thời gian. trong đó xương khớp là một bộ phận trung tâm là giá đỡ cho toàn bộ cơ thể, theo thời gian xương khớp cũng sẽ gặp phải những vấn đề riêng của nó.

   Theo y học cổ truyền các bệnh về xương khớp được gọi chung là chứng tý, là do vệ khí của cơ thể không đầy đủ khiến cho các ngoại tà bênh ngoài như: phong, hàn, thấp nhiệt xâm phạm vào cân cơ, xương khớp, kinh lạc làm cho khí huyết bế tắc gây ra các chứng : sưng, nóng, đỏ đau ở các khớp. Do tuổi già can thận hư yếu hoặc bị bệnh lâu ngày khiến khí huyết suy giảm dẫn đến can thận bị hư. thận hư không chủ được cốt tủy, can huyết hư không nuôi được cân cơ khiến xương khớp bị thoái hóa, biến dạng, cơ bị teo....

   quan niệm của y học cổ truyền là các phương pháp dùng để trị các bệnh về xương khớp chủ yếu là thông kinh hoạt lạc, lưu thông khí huyết ở cân cơ, xương khớp và đưa các tà khí bị nhiễm phải như : phong, hàn, thấp, nhiệt ra bên ngoài. Ngoài ra còn bổ can thận để chống tái phát, chống lão hóa và phục hồi chức năng bình thường của cơ xương khớp.

I. Y HỌC CỔ TRUYỀN

  Y học cổ truyền phân chia các bệnh xương khớp thành :

- Đau nhức các khớp không có nóng, đỏ.

- Đau khớp không do viêm ( thoái hóa khớp)

- Viêm khớp dạng thấp.

1. Đau nhức các khớp không có nóng, đỏ

   Y học cổ truyền gọi là : phong, hàn, thấp tý.

   Triệu chứng chung là đau mỏi các khớp , đau tăng hoạc tái phát khi gặp thời tiết lạnh, mưa, ẩm thấp, bệnh kéo dài mãn tính. Bệnh Đau nhức các khớp không có nóng, đỏ còn được phân chia thành các thể sau:

- thể phong tý( còn được gọi là hành tý)

- thể hàn tý ( còn được gọi là thống tý )

- thể thấp tý ( còn được gọi là trước tý)

a. thể phong tý

   Nguyên nhân chính là do phong còn hàn thấp là phụ

Triệu chứng: vị trí đau chạy nhiều nơi, sợ gió, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù.

Pháp điều trị: khu phong là chính, tán hàn, trừ thấp, hành khí, hoạt huyết

Bài thuốc : phòng phong thang gia giảm

phòng phong 12g	bạch thược 12g	quế chi 8g
thổ phục linh 12g	tần giao 8g	cam thảo 6g
khương hoạt 12g	đương quy 12g	ma hoàng 8g

ngày sắc uống một thang

Châm cứu:  châm các huyệt : hợp cốc, phong trì, phong môn, huyết hải, túc tam lý, các á thị huyệt

b. Thể hàn tý

 Nguyên nhân chính là do hàn còn phong, thấp là phụ

Triệu chứng: đau dữ dội ở một khớp, đau tăng khi gặp lạnh, chướm nóng thì đỡ đau, sợ lạnh, chân tay lạnh, rêu lưỡi trắng, mạch huyền khẩn.

Pháp điều trị:   tán hàn, khu phong trừ thấp, hành khí hoạt huyết

Bài thuốc : ô đầu thang gia giảm

bạch thược 12g	chích thảo 12g	hoàng kỳ 16g
mật ong 80g	ma hoàng 8g	xuyên ô (chế) 12g

sắc uống với mật ong

Châm cứu:  châm các huyệt : quan nguyên, khí hải, túc tâm lý, tam âm giao. châm bổ các huyệt tại chổ và các huyệt vùng lân cận khớp đau.

c. thể thấp tý

   Nguyên nhân chính là do thấp còn phong,hàn  là phụ

Triệu chứng:  nhức mỏi các khớp, đau các cơ, vận động khó đôi khi kèm theo tê bì, rêu lưỡi trắng dính, mạch nhu hoãn.

Pháp điều trị: trừ thấp, khu phong tán hàn, hành khí hoạt huyết

Bài thuốc :  ý dĩ nhân thang gia giảm

ý dĩ 16g	ô dược 8g	khương hoạt 8g
đẳng sâm 12g	ngưu tất 8g	thương truật 12g
quế chi 8g	cam thảo 6g	phòng phong 8g
ma hoàng 8g	hoàng kỳ 12g	độc hoạt 8g
xuyên khung 12g

sắc uống ngày một thang

Châm cứu:   châm các huyệt : túc tâm lý, tam âm giao,  huyết hải, tỳ du, thái khê, các huyệt tại chổ và các huyệt vùng lân cận khớp đau.

2. Bênh khớp không do viêm ( thoái hóa khớp)

   y học cổ truyền cho rằng bệnh khớp không do viêm( thoái hóa khớp) là do can thận hư kết hợp với phong, hàn, thấp gây ra.

Triệu chứng:đau dữ dội ở một khớp, đau tăng khi gặp lạnh, nhức mỏi các khớp, đau các cơ, vận động khó đôi khi kèm theo tê bì, chướm nóng thì đỡ đau, sợ lạnh, chân tay lạnh, đau lưng, ù tai, ít ngủ, nước tiểu trong, tiểu tiện nhiều lần, mạch trầm tế

Pháp điều trị:   bổ can thận, khu phong trừ thấp tán hàn

Bài thuốc :  độc hoạt tang ký sinh thang

độc hoạt  12g	tang ký sinh 12g	đổ trọng 10g
ngưu tất 10g	Tế tân 10g	Tần giao 10g
thổ phục linh 12g	quế chi 10g	phòng phong 10g
xuyên khung 10g	nhân sâm 5g	cam thảo 5g
đương quy 12g	bạch thược 10g	thục địa 12g

ngày sắc uống 1 thang

Châm cứu: cứu các huyệt : tam âm giao, thận du, quan nguyên, khí hải, châm bổ các huyệt tại chổ và các huyệt vùng lân cận khớp đau.

3. Viêm khớp dạng thấp

   Viêm khớp dạng thấp là một bệnh diễn biến kéo dài thường có nhiều đợt viêm khớp cấp gây sưng, nóng, đỏ, đau tại vị trí các khớp, hay gặp ở các khớp nhỏ, vừa và các cặp đối xứng nhau. bệnh diễn biến kéo dài làm biến dạng hoặc dính khớp dẫn đến hạn chế vận động hay mất vận động.

a. Viêm khớp dạng thấp thể tiến triển

Triệu chứng: các khớp bị sưng, nóng, đỏ, đau nhiều hơn vào buổi tối, các khớp co duỗi vân động khó khăn, có sốt ra mồ hôi, sợ gió, rêu lưỡi vàng mỏng, chất lưỡi đỏ, nước tiểu vàng, mạch hoạt sác.

Pháp điều trị:   khu phong thanh nhiệt hóa thấp

Bài thuốc :   Bạch hổ quế chi thang gia giảm

thạch cao 30g	tri mẫu 12g	cam thảo 4g
ngạnh mễ 9g	quế chi 6g	hoàng bá 10g
tang chi 12g	thương truật 8g	kim ngân hoa 20g
sinh địa 20g
phòng kỷ 12g	đan bì 10g	sích thước 8g

ngày sắc uống 1 thang

Châm cứu: châm các huyệt : túc tâm lý,  hợp cốc, đại chùy, phong môn,,  huyết hải, các huyệt tại chổ và các huyệt vùng lân cận khớp đau.

b. Viêm khớp dạng thấp kéo dài có biến dạng, teo cơ, dính khớp

   Y học cổ truyền cho là đàm ứ ở kinh lạc.

Pháp điều trị:  khu phong thanh nhiệt trừ thấp, hóa đàm thông kinh hoạt lạc

Bài thuốc :  độc hoạt tang ký sinh

độc hoạt  12g	tang ký sinh 12g	đổ trọng 10g
ngưu tất 10g	Tế tân 10g	Tần giao 10g
thổ phục linh 12g	quế chi 10g	phòng phong 10g
xuyên khung 10g	nhân sâm 5g	cam thảo 5g
đương quy 12g	bạch thược 10g	thục địa 12g

Châm cứu: châm các huyệt : túc tâm lý,  hợp cốc, đại chùy, phong môn,,  huyết hải, các huyệt tại chổ và các huyệt vùng lân cận khớp đau.

xoa bóp : dùng các thủ thuật như : xoa, day, lăn, day, ấn, vê,vờn... tại các khớp đau kết hợp sử dụng vật lý trị liệu để vận động các khớp, động viên người bệnh chịu đựng, đần đần đến các khớp phục hồi động tác vận động.

4. Phòng bệnh  và chống tái phát

   Dùng thuốc uống :

- pháp điều trị : bổ can thận, khu phong trừ thấp

- bài thuốc : dùng bài độc hoạt tang ký sinh ( như trên)

- xoa bóp bấm huyệt: tự xoa bóp, rèn luyện các khớp để thích nghi với mọi hoàn cảnh thời tiết : phong, hàn, thấp...