BỆNH ĐAU ĐẦU

     Đau đầu là một cảm giác khó chịu thường gặp của con người. đau đầu có thể là biểu hiện của mệt mỏi hay căng thẳng thần kinh hoặc có thể là dấu hiệu của một số bệnh trầm trọng khác.

-          Cường độ đau :

    Nó phụ thuộc vào trạng thái tâm lý của mỗi người, người hay lo lắng, sầu muộn thường hay quan trọng hóa sự khó chịu, ngược lại người giỏi chịu đượng thường có xu hướng coi nhẹ nó.

-          Vị trí đau :

   Nếu đau xuất phát từ ngoài hộp sọ thường do viêm các động mạch hoặc tổn thương các xoang mũi, răng, mắt và các đốt sống cổ phía trên. Nếu tổn thương trong sọ vùng hố saugaay đau vùng gáy chẩm cùng bên.

I.    CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT ĐAU ĐẦU

1.      Đau nửa đầu : Cần phân biệt với động kinh cục bộ( xuất hiện chỉ vài giây) và cơn đột quỵ do tắc mạch.

2.      Đau đầu do căng thẳng : Bao giờ củng đau cả hai bên và thường đau từ đỉnh đầu lan ra khu trú ở vùng trán và vùng gáy chẩm. cảm giác đau của bệnh nhân như bị cuông băng chặt. đau đầu liên tục trong một thời gian dài, vẫn ngủ được, thức dậy lại tiếp tục đau. Đau đầu do cang thẳng thường gặp ở những người hay lo lắng âu sầu.

3.      Đau đầu do u mạch hay phình mạch : khởi phát đột ngột, đau dữ dội đạt đến đỉnh điểm chỉ trong vài phút có thể kèm theo biến đổi thị giác, thất ngôn, tê bì chân tay, các triệu chứng này tồn tại lâu hơn đau đầu.

4.      Đau đầu do chấn thương : đau đầu dữ dội, có thể liên tục hay ngắt quãng thường kèm theo ù tai, choáng váng, quay cuồng. đây là triệu chứng cơ bản sau chấn thương, lúc đầu thường không có biểu hiện gì, sau mới tăng dần, cần khám kĩ hơn để chẩn đoán xác định .

5.      Đau đầu do u não :đau đầu là một triệu chứng nổi bật nhất trong căn bệnh u não. Vị trí đau ở sau đầu, đau chói như muốn nổ tung. Cơn đau thường kéo dài từ vài phút đến một giờ hoặc hơn nữa, có thể có vài cơn trong một ngày. Cứ vận động hay thay đổi vị trí thì cơn đau lại xuất hiện, khi nằm nghỉ thì tần số cơn đau giảm, có thể bị tỉnh giấc do đau trong  khi ngủ. về sau khi khối u phát triển thì tần số cơn đau dày và nặng hơn. Khi đau một bên đầu có 90% bệnh nhân đau cùng bên với khối u. nếu đau một bên lan ra cả đầu thường do tăng áp lực nội sọ.

6.      Đau đầu liên quan tới bệnh nội khoa : đau đầu là triệu chứng của nhiều bệnh như : sốt do mọi nguyên nhân, bệnh phổi mãn tính có tăng thán khí , bệnh tăng huyết áp cấp tính, bị thiếu máu cấp tính khi huyết sắc tố <  10 g, u tuyến thượng thận tăng tiết aldosteron, bệnh suy tuyến giáp, nhiễm Co, do dừng dùng thuốc costicoid đột ngột, do tiếp xúc với các chế phẩm từ nấm cựa gà kéo dài, do dùng thuốc tránh thai …

II.    Y HỌC CỔ TRUYỀN

Theo y học cổ truyền đầu là nơi hội tụ dương khí, khí thanh dương của lục phủ ngũ tạng, tinh hoa của huyêt đều hội tụ ở đó. Vì vậy khi tà khí từ bên ngoài xâm nhập hoặc bệnh nội thương làm cho khí thanh không lưu thông gây chứng đau đầu nếu bệnh nặng và kéo dài thì gọi là chứng đầu phong.

1.      Đau đầu do ngoại cảm :

Nguyên nhân: do ăn uống bừa bải, nơi ở và làm việc không đảm bảo( lạnh, nóng, ẩm) quá mức độ, các tà khí xâm phạm vào 3 kinh dương hội tụ ở đầu gây nên chứng nhức đầu.

a.       Đau đầu do phong hàn :

Triệu chứng : sốt, sợ lạnh, ngạt mũi, sổ mũi, chảy nước mũi trong, ho, đau đầu cứng gáy,  gặp gió lạnh đau tăng, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù khẩn.

Pháp điều trị : sơ phong tán hàn.

Bài thuốc :  xuyên khung trà điều tán

Xuyên khung 12g	Phòng phong 8g	Khương hoạt bắc 8g
Bạch chỉ 12g	Kinh giới 10g	Bạc hà 8g
Cam thảo 6g	Tế tân 6g

Sắc uống ngày một thang.

b.      Đau đầu do phong nhiệt:

Triệu chứng : phát sốt, sợ gió, họng đau hoặc ho khạc, khát nước, tiểu tiện văng , rêu lưỡi trắng mỏng hoặc có hơi vàng, mạch phù sác. Nếu nặng thì đầu đau như búa bổ, thích uống nước lạnh, mặt đỏ, miệng lưỡi lở loét, tiểu tiện đỏ, đại tiện táo, mạch hoạt sác.

Pháp điều trị : sơ phong thanh nhiệt

Bài thuốc : tang cúc ẩm

Tang diệp 10g	Cúc hoa 6g	Liên kiều 6g
Bạc hà 4g	Hạnh nhân 8g	Cam thảo 4g
Cát cánh 8g	Lô căn 4g

Sắc uống ngày một thang.

c.       Đau đầu do phong thấp:

Triệu chứng: đau đầu có cảm giác nặng đầu, chân tay mỏi, bụng chướng, tiểu tiện ít, đại tiện lỏng, rêu lưỡi nhớt bẩn, mạch nhu. Nếu có đi kèm với hàn thì không khát, tiểu tiện trong. Nếu đi kèm thêm nhiệt thì miệng khát, thích uống nước, tiểu tiện đỏ, nước mủi đục.

Pháp điều trị : khu phong trừ thấp

Bài thuốc : thần truật thang

Thương truật 10g	Xuyên khung 10g	Khương hoạt 8g
Bạch chỉ 6g	Quy bản 10g	Tế tân 6g
Cam thảo 6g	Sinh khương 10g	Thông bạch 6g

Sắc uống ngày một thang.

-          Nếu kết hợp với thấp nhiệt:

Pháp điều trị : thanh hóa thấp nhiệt

Bài thuốc : thanh không cao

Xuyên khung 10g	Phòng phong 6g	Khương hoạt bắc 8g
Hoàng liên 8g	Sài hồ 6g	Hoàng cầm 6g
Cam thảo 6g

Sắc uống ngày một thang.

d.      Đau đầu do phong thấp kết hợp với nhiệt độc (lôi đầu phong)

Triệu chứng : đau đầu có cảm giác ù ù như tiếng sấm, bên ngoài mọc nhiều mụn sưng đỏ đau, sốt, sợ nóng, rêu lưởi nhớt, mạch phù sác.

Pháp điều trị : Tuyên thông thăng tán

Bài thuốc : thanh chấn thang

Thăng ma 10g	Trần bì 6g	Cam thảo 6g
Thương truật 10g	Lá sen 8g

Sắc uống ngày một thang.

2.      Đau đầu do nội nhân

a.       Đau đầu do thận hư

Triệu chứng : đau đầu kèm theo chóng mặt, ù tai, lưng gối yếu, di tinh ở nam, phụ nữ thì khí hư ra nhiều, chất lưỡi đỏ, đây là chứng thận âm hư

Do thận âm hư

Pháp điều trị :dưỡng âm bổ thận

Bài thuốc :kỷ cúc địa hoàng hoàn

Thục địa 32g	Hoài sơn 16g	Kỷ tử 12g
Sơn thù 16g	Trạch tả 12g	Cúc hoa 12g
Đan bì 12g	Bạch linh 12g

Sắc uống 2 ngày một thang.

Do thận dương hư

Triệu chứng : đau đầu kèm theo sợ lạnh, chân tay lạnh, sắc mặt trắng nhợt, chất lưỡi nhợt, mạch trầm khẩn, đây là chứng thận dương hư

Pháp điều trị :ôn bổ thận dương

Bài thuốc :hữu quy hoàn

Thục địa 10g	Kỷ tử 10g	Sơn thù 8g
Hoài sơn 16g	Đương quy 8g	Nhục quế 6g
Lộc giác giao 10g	Thỏ ty tử 10g	Hắc phụ tử 6g

Sắc uống ngày một thang.

b.      Đau đầu do can dương bốc lên

Triệu chứng : đau đầu thường xuất hiện khi lo nghĩ, giận dữ quá độ, ngủ không yên, thích yên tỉnh, rêu lưỡi vàng mỏng, mạch huyền đây là chứng can dương vượng. nếu đau đầu kèm theo mặt đỏ, miệng khát, tiểu tiện đỏ, đại tiện bí, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác kèm theo choáng váng, nặng vùng đỉnh đầu đây là bệnh do thận âm hư không nuôi dưỡng được can âm.

Pháp điều trị :Bình can tức phong

Bài thuốc : thiên ma câu đằng ẩm gia giảm

Thiên ma 12g	Hoàng cầm 12g	Chi tử 12g
Câu đằng 30g	Dạ giao đằng 20g	Ngưu tất 16g
Tang ký sinh 16g	Thạch quyết minh 20g	Ích mẫu 16g
Đỗ trọng 12g	Phục thần 20g

Gia thêm linh dương giác 16g.

Sắc uống ngày một thang.

c.       Đau đầu do đàm trọc ứ trệ

Triệu chứng : đau đầu kèm theo xây xẩm mặt mày, ngực đầy chướng, nôn, dờm dãi nhiều,rêu lưỡi trắng nhớt, mạch huyền hoạt.

Pháp điều trị :kiện tỳ hóa đàm

Bài thuốc : bán hạ bạch truật thiên ma thang

Bán hạ chế 10g	Bạch linh 10g	Trần bì 6g
Bạch truật 16g	Cam thảo 6g	Thiên ma 10g

Sắc uống ngày một thang.

3.      Điều trị không dùng thuốc

• Châm cứu : chọn các á thị huyệt trên đầu và châm thêm hai huyệt hợp cốc.
• Xoa bóp bấm huyệt : xoa bóp vùng đầu mặt bằng các động tác : phân, hợp, miết, day ấn huyệt, chặt, vỗ. Day ấn các huyệt : phong trì, phong phủ, suất cốc, giác tôn, thái dương, đầu duy, ấn đường, toản trúc, ngư yêu, dương bạch, ti trúc không, đồng tử liêu, bách hội, tứ thần thông…